Қарым-қатынас психологиясы мынандай құбылыстарды зерттейдi: - адамдардың бiр-бiрiн қабылдауы және түсiнуi,
- елiктеу,
- сендiру және нандыру,
- ұйымшылдық немесе жанжалдық,
- бiрiккен iс-әрекет,
- тұлғааралық қатынастар.
Қарым-қатынас стратегиясы - Ашық-жабық қарым-қатынас. Ашық қарым-қатынаста әр адам өзiнiң көзқарасын жеткiзе бiлуi және басқалардың позициясын тыңдауға әрдайым дайындық. Ал жабық қарым-қатынас ақпаратқа деген өзiнiң көзқарасын қатынасын жеткiзе алмауы, қарым-қатынасқа түсуге талпынбауы.
- Монологты стратегия.
- Рольдiк тұлғаарлық стратегия (мұғалiм-оқушы, үлкен-кiшi).
5-тақырып. Зейін. Қабылдау. Түйсік. Зейін – психикалық әрекеттердің қандай да бір объектіге бағытталып шоғырлануы. Зейіннің физиологиялық негіздері - Зейін ми қабығының функцияларымен байланысты болады. И.П. Павлов бойынша, уақыттың әрбір сәтінде ми қабығында қандай да бір қабат қозуға даяр болады. Бұл аймақ жүйке қабатының индукция процесіне сәйкес жүреді.
- И.П. Павловтың “Қозудың оптималды алабы” теориясын А.А. Ухтомскийдің доминанта теориясы толықтыра түседі. Сыртқы дүниенің көптеген тітіркендіргіштерінің ішінде біреуі миға көбірек әсер етеді де, мидың бір алабын қаттырақ, күштірек қоздырады, осындай алабты доминанта деп атайды.
ЗЕЙІН ҚАСИЕТТЕРІ Қабылдау - Қабылдау – адамның сезім мүшелерінің тікелей әсер ету арқылы заттар мен құбылыстардың мидағы тұтастай бейнеленуі.
- Қабылдау – бейнелеудің формасына байланысты үш түрлі болады:
- Кеңістікті қабылдау;
- Уақытты қабылдау;
- Қозғалысты қабылдау.
Қабылдау мақсатқа байланысты екі түрі болады: - Қабылдау мақсатқа байланысты екі түрі болады:
- арнайы (ырықты) қабылдау;
- арнайы емес(ырықсыз) қабылдау.
- Қабылдау ұйымдастырылуына байланысты екі түрлі болады:
- ұйымдаспаған қабылдау;
- ұйымдасқан қабылдау (байқау).
Қабылдаудың физиологиялық негізі - Қабылдау – ми қабығының күрделі анализдік және синтездік қызметінің нәтижесі.
- Қабылдаудың физиологиялық негізіне бірнеше тітіркендіргіштердің жиынтығы мен олардың қарым-қатынасында пайда болатын уақытша нерв байланыстары жатады. Мұны И.П. Павлов қатынас рефлексі деп атаған.
- Қабылдау – түйсіктегідей бір анализатордың ғана қызметі емес, бірнеше анализаторлардың бірлесіп қызмет істеуінің нәтижесі.
- Қабылдау
- Константылы
- лығы
Түйсік - Түйсік
- сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерінің сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінен пайда болған мидағы бейнеленуі.
- Сезім мүшелері - бұл сыртқы орта информацияларын бас ми қыртысына жеткізуші механизм.
- Түйсік көмегімен адам санасы заттар мен құбылыстардың негізгі сыртқы белгілерін, ішкі мүше жағдайларын бейнелейді.
- Түйсіктің физиологиялық негізі - анализаторлардың іс-әрекеті болып табылады.
Анализатор құрылымы - Анализатор құрылымы
- Орталық жүйке жүйесінің перефериясындағы тітіркенуді қабылдаушы нервтік апараттық рецепторлар;
- Өткізуші нерв жолдары, рецепторлардағы қозуларды үлкен ми жарты шарларының сәйкес бөлімдеріне жеткізеді;
- Анализаторлардың ортаңғы ми қыртысының бөлімдерінде рецепторлардан түскен сигналдарды “өңдеу” жүреді.
Түйсік классификациясы және түрлері - Түйсік классификациясы және түрлері
- Рецепторларға тітіркендіргіштердің әсер ету сипатына байланысты түйсік үш топқа бөлінеді:
- Экстрорецептивті – сыртқы орта заттар мен құбылыстарын бейнелейтін түйсіктер (көру, есту, дәм сезу, тактилді т.с.с.);
- Интерорецептивті - ішкі мүшелердің жағдайын бейнелейтін түйсіктер (ауырғанды сезу, тепе-теңдік, жылдамдық т.с.с);
- Проприоцептивті – дененің қозғалысын бейнелейтін түйсіктер (бұлшық ет қозғалыс түйсіктері).
Түйсік қасиеттері - Түйсік қасиеттері
- Анализаторда нерв қозуын тудыра алатын тітіркендіргіштің минималды күші түйсіктің төменгі табалдырығы деп аталады.
- Түйтіктің айырма сезгіштігі дегеніміз – тітіркендіргіштің сапасы мен күшін анықтайды.
- Анализаторлардың сезімталдығы үздіксіз және ұзақ уақыт бойы әсер еткен тітіркендіргіш негізінде жоғарлауы немесе төмендеуі адаптация деп аталады.
- Бір тітіркендіргіштің әсерінен бірнеше түйсіктің пайда болуын синестезия құбылысы дейді.
- Сезім мүшелерінің бір-біріне әсерлерінен сезгіштің артуын синсебилизация деп атайды.
- Тітіркендіргіш әсері тоқталғанына қарамай, аз ғана уақыт болса да түйсіктің өз күшінде қалатын кездерін бір ізді образдар деп атайды.
6-тақырып Ойлау туралы жалпы түсінік - Ойлау – заттар мен құбылыстардың жалпы сипаттарын, олардың арасындағы табиғи байланыстары мен қатынастарын бейнелейтін психикалық процесс.
- Ойлау – таным процестерінің ішіндегі ең биік сатыда тұрған жоғарғы процесс.
- Ойлау дегеніміз шындықты жалпылап бейнелеу болғандықтан, ол адамның іс-тәжірбиесіне сүйене отырып, ойлау ісін атқарады.
- Ойлау түрлері:
- 1. Ойлау формасы бойынша үш түрге бөлінеді:
- Көрнекі әрекеттік ойлау;
- Көрнекі бейнелік ойлау;
- Абстрактылы логикалық ойлау.
- 2. Мәселелерге қатысты екі түрге бөлінеді:
- Теориялық ойлау;
- Практикалық ойлау.
Достарыңызбен бөлісу: |
