Тақырыбы: Жер ресурстарын басқару
Түсімділікті талдауы және өнім бағасы
жүктеу/скачать 75,15 Kb.
|
жер ресурстары
Қарым-қатынас түсінігі, түрлері, формалары
- Бұл бет үшін навигация:
- Сервитуттар талдауы.
- Табыстылықты анықтау.
| Түсімділікті талдауы және өнім бағасы. Түсімділік туралы мәліметтерді бағалаушылар үш тәсілмен алады:
Жергілікті халықтан сұрау және белгілі алаңнан жиналған өнімді өлшеуді бақылайтын өндірістерден сұрау; Иегерлердің экономикалық есепке алу мәліметтері бойынша; Статистикалық зерттеу мәліметтері бойынша. Орташа түсімділік туралы мәліметтер тұрақты өнім алу есебімен алыну керек (қуаңшылықты, шөгіндінің көп мөлшерін есепке алу). Өйткені әр жердің орташа түсімі әр түрлі уақыт аралығында 3-тен 10жылға дейін анықталады. Артылған өнім бағаларын талдауда, жергілікті жердегі ұлттық және халықаралық деңгейдегі сұраныс пен ұсыныстың өзара әсерін көрсететін, сол сияқты сәйкес өнімнің нарықтағы ауысымдық ерекшеліктерін көрсететін орташа баға есеп айырысуға алыну керек. Сервитуттар талдауы. Жердің табыстылығы мен бағасы оны толықтай пайдалану мүмкіншілігін есепке алып анықталады, яғни иемдену, пайдалану және билеу құқықтары шектеулерін есепке алады. Меншіктің толық емес құқығын бөтен мүліктің пайдасы мен тиімділігіне қатысу құқығын қоспайтын меншік құқығы деп түсіну керек. Бөтендер қатысқан жалпы құқық малды айдауға арналған үлкен жолда жүріп өту үшін заңмен белгіленеді. Бөтендер қатысқан жеке құқық нақты адамдардың келісім қатынастарымен белгіленеді. Билеу құқығына шектеулерді заңды түрде белгіленеді, мысалы, қарыздық міндеттермен мүліктерге ауыртпалық түсіру немесе қамқорлыққа алу. Жерді жіктеу мен суреттеуге көп көңіл бөлінді. Бұл орайда негізге Н.М.Сибирцевтің топырақты жіктеуі мен суреттеуі қабылданды. Олар әрбір кластағы тыңайған топырақтың сыртқы белгілері мен физикалық – химиялық сипатын береді. Табыстылықты анықтау. Жыртылған танап пен пішендік жердің табыстылығын анықтау ерекшеліктері туралы жоғарыда айтылды. Бау-бақшаны және үй жанындағы жерлерді бағалауда. Егер олардың өнімдерін иесі пайдаланса, онда жақсы сапамен есепке алынып, мұндай жерлер қалыпты жыртылған жерден 2-3 есе қымбат тұраы деп есептеледі. Егер бау-бақшалар үлкен алаңға ие болса және өндірістік пайдалануға арналса, онда олар соңғы 5 жылдан орташа табыспен бағаланады. Жайылымның табыстылығы бойынша бағасы, ережеге сай, өзінің екі ұштылығымен қиынға соғады. Есептеу малдың белгілі бір санын жаю мүмкіндігіне қарай жүргізіледі, бұл жағдайда жайылым үшін төлем мал бірлігінен төлетіледі. Егерде жайылымдылық сервитут болса, онда иегер ешқандай табыс таппайды. Жерді бағалау әдістерінің қысқаша шолуында мынандай қорытынды жасауға болады: Жер бағалау кезінде табыс көзі ретінде әрі сату – сатып алу объектісі ретінде қарастырылуы керек; Жердің құнына әсер ететін барлық факторлардың салыстырмалы нәтижесі ретінде жердің бағасы оның құнын белгілейді. Бұл жағдайда баға факторлары әрбір жерде тұрақты болмайды, экономикалық қатынастар өзгерісіне сәйкес өзгертіледі; Жер табыстылығы туралы мәліметтер алу үшін оның табиғи-тарихи және экономикалық фактор кешенінде қарастыру қажет; Жоғарыда айтылған ойдан түйеріміз, құнға әсер ететін барлық факторларды есепке алған бағалаушының біліміне, тәжірибесі мен біліктілігіне байланысты кез келген бағалау субъективті. Жер бағасы, жер кадастрының құрамды бөлігіболып табылып, халақ шаруашылығы мен әлеуметтік өмірде пайдаланатын табиғат ресурстарын жалпы бағалау бөлігі ретінде бірге алға шығады. Ғылыми-техникалық өрлеу, көп жөн-жосықты экономикаға көшу, жерге жеке меншіктің пайда болуы табиғат пен адам арасындағы қарым-қатынастағы сапалы өзгерістерге себепші болды. Бұл жаңа факторларды ескермей кету мүмкін емес. Қоғамның шаруашылық әрекетінде, әсіресе ауылшаруашылық өндіріс саласында табиғи ресурстардың рөлін дұрыс бағалау талап етіледі. Бірінші кезекте бұл басты жер ресурсы жерге қатысты. Жерді бағалауда, өндірістің басты құралы ретінде ауыл шаруашылыққа пайдаланудағы оның белсенді рөлін ескеру қажет. Бұл жағдайда ол айырбасталмайтын өндіріс құралы болып табылады. Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес жер мемлекеттік меншікке жатады. Жер сонымен қатар заңмен белгіленген негізде, тәртіпте, шекте жеке меншікке де беріледі. Заңға сәйкес меншік иесі жерді келісім бағамен сатуға, шаруашылық серіктестіктің ққаулы қорына жарна ретінде енгізуге, кепілге беруге, жер учаскесін сыйлауға, мұрагерлікке қалдыруға құқылы. Жерді пайдалану құқығын беру азаматтық – құқықтық актілер негізінде жүргізіледі. 2001жылғы «Жер туралы» заңның 20-бабында жерді пайдалану құқығы заттық құқық болып табылатыны және оған меншік құқығы туралы нормалар қолданылатыны, оның заңға немесе зат табиғаты құқығына қайшы келмейтіні айтылған. Яғни жерді пайдалану құқығына қатысты қабылданған заңдар нарықтық қатынасқа ену үшін мүмкіндіктерін кеңейтті. Бұған сәйкес әрбір жер учаскесі бағалануы керек, өйткені жер, бір жағынан, жылжымайтын мүлікке тең, ал екінші жағынан, жер учаскелері капиталға айналды. Тиімді және ұқыпты пайдаланғанда, құнарлылығын арттыруға ақшалай, материалды, бейнетті еңбек салынғанда, оның құны өсе түсері сөзсіз. жүктеу/скачать 75,15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|