|
|
| бет | 3/9 | | Дата | 15.12.2019 | | өлшемі | 119,31 Kb. | | #53613 |
| Байланысты: тіл білімінің негіздері тест ¦ 14 лекция. .Т ¦рбергенов.
Жұрнақтар және жалғаулар.
Жұрнақтар және шылаулар.
Жұрнақтар және көмекші сөздер.
Жалғаулар және морфемалар.
Жұрнақтар және морфемалар.
Морфологиялық сіңісу процесі нәтижесінде сөздердің байланысының өзгеруі:
Кірме сөздермен жақындығы алшақтай түседі.
Сөздің түбірлес, төркіндес сөздерімен байланысы күңгірттеніп жойылады.
Сөздердің байланысы бір-бірімен жақындай түседі.
Кірме сөздерге ұқсас келеді.
Дыбыстық өзгерістерге түседі.
Сөз тудырушы аффикстердің мағынасы:
Инфикстік мағына.
Деривациялық мағына.
Реляциялық мағына.
Префикстік мағына.
Суффикстік мағына.
Реляциялық мағынаға тән сипат:
Семантикалық.
Грамматикалық.
Лексикалық.
Синтаксистік.
Таңбалық.
Сөздің морфологиялық құрылымының өзгеруіне себеп болатын процестер:
Дыбыстық және лексикалық.
Сіңісу және жылысу.
Синтаксистік және семантикалық.
Күрделену және лексикалану.
Идиомалану және жылысу.
Өлі түбірлі сөздер қатары:
Біз, айт, барады.
Момын, момақан, момыш.
Бас, басты, басады.
Отыр, отырады, отырар.
Жақ, жақты, жағады.
Лексикалану негізінде өзге сөз табына ауысқан қос сөздер:
Үлкенді-кішілі.
Кие-жара.
Соқа-сайман.
Жарқ-жұрқ.
Аузы-мұрны.
Сөзжасам пәнінің зерттеу нысаны:
Тұрақты сөз тіркестері, фразеологизмдер.
Туынды сөздер, жаңа сөз жасау тәсілдері.
Сөйлем түрлері, сөйлем мүшелері.
Сөз таптар, фонетикалық заңдылықтар.
Сөздердің лексикалық мағыналары, орфография, орфоэпиялық нормалар.
Сөзжасам бірліктері:
Жұрнақ.
Ұя, тізбек, жұп т. б.
Жұрнақ, жалғау.
Күрделі сөздер.
Тарам, қосымша морфема.
Сөзжасамдық жұп қай заңдылыққа байланысты:
Бірнеше туынды сөздер тізбектері.
Негізгі сөз бен туынды түбір сөзден ғана жасалғандар.
Түбірі қарама-қарсы сөздер.
Дыбысталуы бірдей түбір сөздер.
Кемінде үш туынды сөздер.
Бір сөзжасамдық ұядағы сөздерге тән түбірлер:
Түбірлес сөздер.
Өлі түбірлер.
Кірме түбірлер.
Күрделі сөзді түбірлер.
Біріккен түбірлер.
Күрделі сөздер жасайтын тәсіл:
Синтетикалық.
Аналитикалық.
Лексикалық.
Морфологиялық.
Синтетика-лексикалық.
Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған сөз қатары:
Бірге бір қосса екі болады.
Ол екі сөйлейді.
Екіден бір алса екі болады.
Ол екілік алды.
Бес жердегі бес – жиырма бес.
Сөзжасам тәсілдері толық берілген қатар:
Лексика-семантикалық, салыстырмалы тәсіл.
Синтетикалық, аналитикалық, лексика-семантикалық.
Синтетикалық, тарихи салыстырмалы тәсіл.
Салыстырмалы, тарихи, аналитикалық тәсіл.
Синтетикалық, аналитикалық, синхрондық.
Тілдің құрылымы мен жүйесін тарихи тұрғыдан қарастырып баяндайтын грамматика:
Жалпы.
Тарихи.
Салыстырмалы.
Жеке.
Сипаттама.
Ішкі флексия, аффиксация, екпін ұғымдары тілдің грамматикалық құрылымының қайсысына жатады:
Грамматикалық категория.
Грамматикалық мағына.
Грамматикалық форма.
Тіркес.
Дыбыс.
Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілі:
Екпін.
Аффикстік.
Интонация.
Сөздердің орын тәртібі.
Көмекші сөздер.
Сөздің сөйлемнен айырмашылық белгісі:
Сигнификативті.
Номинативті.
Дейктивті.
Коммуникативті.
Эмотивті.
Супплетивизм тәсілі арқылы жасалған тұлғалар:
Екібастұз, аққу.
Ар, ұят, ұждан.
Ұйымшыл, шыншыл.
Марат – студент.
Темір күрек.
Тілдің өмір сүріп тұрған қалпын баяндайтын грамматика:
Тарихи.
Сипаттама.
Жеке.
Салыстырмалы.
Жалпы.
Бір сұраққа жауап беру, морфологиялық түрленуі, синтаксистік қызметінің бір болуы мына грамматикалық категорияға тән:
Морфемаға.
Сөз таптарына.
Фонемаға.
Сөзге.
Аффикске.
Түркі тілдерінде кездеспейтін грамматикалық тәсіл:
Редупликация.
Ішкі флексия.
Екпін.
Сөздердің орын тәртібі.
Аффиксация.
Грамматикалық форма жасаудың тәсілі:
Транскрипция.
Аналитикалық.
Полисемия.
Интонация.
Акустикалық.
Грамматикалық мағына берудің аналитикалық тәсілі:
Дыбыстардың алмасуы.
Сөздерді біріктіру.
Сөздердің орын тәртібі.
Аффикстік.
Супплетивизм.
Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілі:
Интонация.
Дыбыстардың алмасуы және ішкі флексия.
Көмекші сөздер.
Сөздердің орын тәртібі.
Екпін.
Сөйлемге тән шарттардың бірі:
Толықтауыштық қатынас.
Бастауыш пен баяндауыш.
Фразеологиялық тіркес.
Жазбаша.
Ауызша.
Көмекші сөздердің білдіретін мағынасы:
Лексикалық.
Грамматикалық.
Синтаксистік.
Фразеологиялық.
Көп мағыналылық.
Сөз тіркесінің байланысуы:
Жарыса.
Сабақтаса.
Салаласа.
Кезектесе.
Сатылай.
Редупликация тәсілі арқылы жасалған тұлға:
Ізденіс түбі – жеңіс.
Ертелі-кешті бір келер.
Бұл – үлкен қуаныш.
Оспан барған-ды.
Астық – біздің байлығымыз.
Сөздердің орын тәртібі арқылы байланысуы:
Қабысу.
Меңгеру.
Қиысу.
Матасу.
Жанасу.
Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі:
Оқығанды тыңдау.
Айтатын ән.
Көреген қария.
Жолдың қиындығы.
Асан – ұшқыш.
Ілік септігі мен тәуелдік жалғауындағы сөздің байланысы:
Матасу.
Қиысу.
Жанасу.
Қабысу.
Меңгеру.
Бастауыш пен баяндауыштың предикаттық байланысы:
Қиысу.
Матасу.
Меңгеру.
Жанасу.
Қабысу.
Сөйлемге тән басты белгілер:
Коммуникативтілік, номинативтілік, интонация.
Предикативтілік, интонация, модальдылық категориясы.
Интонация, модальдылық категориясы, әсерлеу.
Предикативтілік, интонация, эмоциялық.
Интонация, эмоциялық, модальдылық категориясы.
Хабардың мақсатына қарай сөйлемнің бөлінуі:
Сұраулы және лепті.
Хабарлы және сұраулы.
Лепті және риторикалық.
Хабарлы және лепті.
Риторикалық және хабарлы.
Құрмалас сөйлем мына компоненттерден тұрады:
Кемінде екі жай сөйлемнен.
Кемінде үш жай сөйлемнен.
Екі бағыныңқы сөйлемнен.
Бағыныңқы мен бағыныңқы сөйлемнің предикаттық байланысынан.
Модальдылық мәнді сөйлемдерден.
Шартты түрде шығарманың композициялық схемасын былай көрсетуге болады:
Сөйлем – мәтін – күрделі синтаксистік тұтастық – тарау.
Сөйлем – күрделі синтаксистік тұтастық – тарау – бөлім – аяқталған шығарма.
Сөз – сөйлем – күрделі синтаксистік тұтастық – мәтін.
Мәтін – күрделі синтаксистік тұтастық – тарау.
Күрделі синтаксистік тұтастық – тарау – бөлім – аяқталған шығарма.
Генеалогиялық принцип бойынша классификациялаудың нысаны:
Тілдің морфологиялық құрылымы.
Тілдердің туыстық сатысы.
Тілдің синтаксистік құрылымы.
Тілдердің таралуы.
Тілдердің орналасуы.
Алтай семьясына жататын тілдер:
Үнді.
Түркі.
Славян.
Герман.
Роман.
Түркі тілдері типологиялық тұрғыдан мына түрге жатады:
Полисинтетикалы.
Агглютинативті.
Түбір.
Флективті.
Аморфты.
Типология-морфологиялық принцип бойынша классификациялаудың түрі:
Синхрония.
Аморфты.
Ареалдық.
Акустикалық.
Физикалық.
Тілдердің генеалогиялық (шығу тегі) бірлігі және генеалогиялық байланысы қай әдістің қарастыратын негізгі нысаны болып саналады:
Синхрониялық.
|
|
